អ-ស-ប ទាញសញ្ញាអាសន្នថា ពិភពលោកប្រឈមនឹងការវាតទីលុកលុយរបស់វាលខ្សាច់រហោឋាន
9-ធ្នូ-2024
ជាមួយលក្ខខណ្ឌប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គ្រោះរាំងស្ងួត ជាបន្តបន្ទាប់ ផ្ទៃដីពណ៌បៃតងរបស់ផែនដីបានចុះថយ និងជំនួសមកវិញដោយវាលខ្សាច់ ដីខ្សោះគ្មានជីរជាតិ។ នៅក្នុងគោលដៅទប់ស្កាត់វាលខ្សាច់រហោឋាន ដែលពង្រីកខ្លួន រាលដាលនៅគ្រប់ទ្វីប អង្គការសហប្រជាជាតិ បើកសន្និសីទអន្តរជាតិដើម្បី ត្រិះរិះពិចារណា និងទាមទារការចូលរួមពីគ្រប់ប្រទេសសមាជិក ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម និងបន្ទាន់របស់ពិភពលោក។
អ-ស-បទាញសញ្ញាអាសន្នថា ពិភពលោកប្រឈមនឹងការវាតទីលុកលុយរបស់វាលខ្សាច់រហោឋាន AFP/File
នៅថ្ងៃបើកដំបូងនៃសន្និសីទស្តីពី វាលខ្សាច់រហោឋាន និងដីខ្សោះគ្មានជីរជាតិ អ្នកជំនាញបានទាញសញ្ញាអាសន្នពីផលវិបាកដ៏អាក្រក់នៃការកាប់ព្រៃឈើ និងការធ្វើកសិកម្មដែលប្រើថ្នាំ ជីគីមីច្រើនជ្រុលហួសហេតុ។
និន្នាការកាប់ព្រៃឈើ បូកផ្សំនឹងភាពរាំងស្ងួត ដោយសារកត្តាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការបូម ប្រើប្រាស់ទឹកក្រោមដីយ៉ាងខ្ជះខ្ជាយ ហួសប្រមាណ បានធ្វើឲ្យពិភពលោកបាត់អស់ដី សម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម និងដីរស់នៅអស់ច្រើនសន្ធឹក។ ជំនួសមកវិញ គឺដីខ្សោះគ្មានជីរជាតិ វាលខ្សាច់ល្ហល្ហេវ។ ការបាត់បង់ដីមានអំណោយផលដល់ជីវិតមនុស្ស សត្វ បានជះផលអាក្រក់ដល់សន្តិសុខស្បៀង ដូចជាគ្រោះអត់ឃ្លាន ការបាត់បង់ការងារ និងការចំណាកស្រុក អន្តោប្រវេសន៍ទៅប្រទេសដទៃ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី៣ ធ្នូ អង្គការសហប្រជាជាតិបានព្រមានរួចហើយថា គ្រោះរាំងស្ងួតដែលបណ្តាលមកពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ វិបត្តិគ្មានទឹកនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជន៧៥%នៅក្នុងពិភពលោក យ៉ាងយូរនៅឆ្នាំ២០៥០។ សព្វថ្ងៃនេះ អាកាសធាតុក្តៅរាំងស្ងួតហួតហែង បានបណ្តាលឲ្យមានភ្លើងឆេះព្រៃ វិបត្តិខ្វះទឹក និងបំផ្លាញដំណាំកសិកម្ម។ គ្រោះរាំងស្ងួតបានធ្វើឲ្យពិភពលោកខាតបង់ជិត៣០០ពាន់លានអឺរ៉ូ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
គ្រោះរាំងស្ងួតជារឿងមួយ ប៉ុន្តែវិបត្តិ ដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមលង់ខ្លួនដោយសន្សឹមៗ នោះគឺការរីកលាតសន្ធឹងរបស់វាលខ្សាច់រហោឋាន នៅគ្រប់ទ្វីប មិនថា នៅអាស៊ី ដូចជាចិន ដើមបូព៌ា អាហ្វ្រិក អឺរ៉ុប និងទ្វីបអាមេរិក។ អគ្គលេខាធិការរបស់អង្គការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវាលខ្សាច់ ដែលជាស្ថាប័នមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ លោកIbrahim Thiaw បាននិយាយថា ការកាប់ព្រៃឈើ និងការបូមយកទឹមក្រោមដីច្រើនហួសហេតុបានធ្វើដីខ្សោះ មិនអាចដាំដុះបាន។ បន្តិចម្តងៗ វាលខ្សាច់ វាលរហោឋានកាន់តែពង្រីកវិសាលភាព ច្រិបយកផ្ទៃដីបៃតងរបស់ប្រជាជន។
ដើម្បីទប់ស្កាត់ការពង្រីកវិសាលភាពរបស់ទីវាលខ្សាច់ ក្រុមប្រទេសសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិធ្លាប់បានសន្យាកាលពីឆ្នាំ ២០២២ ថា នឹងពង្រឹងដី ជាង១ពាន់លានហិចតា ដែលខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារសកម្មភាពរបស់មនុស្ស តាមរយៈការបំពុល និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។ នៅក្នុងសន្និសីទនៅអារ៉ាប៊ី សាអូឌីតនៅសប្តាហ៍នេះ អង្គការសហប្រជាជាតិវាយតម្លៃថា គេត្រូវប្រឹងដាំដើមឈើ បំប៉នដីជាង ១ពាន់ ៥រយលានហិចតា មុននឹងវាអាចវិវត្តខ្លួនទៅវាលខ្សាច់។
ជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំសន្និសីទរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងជាប្រទេសដែលមានវាលខ្សាច់ធំជាងគេ នៅក្នុងពិភព លោក អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ទទួលស្គាល់ថា ខ្លួនកំពុងប្រឈមខ្លាំងនឹងការរីកវាតទីរបស់វាលខ្សាច់ ការធ្លាក់ចុះនៃគុណភាពដី និងវិបត្តិគ្មានភ្លៀង។ ដោយសារតែជួបបញ្ហានៅចំពោះមុខយ៉ាងដូច្នេះ ប្រទេសមហាសេដ្ឋីប្រេងអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ដែលបដិសេធកាត់បន្ថយការផលិតប្រេង ប្រភពនៃការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ អាចបន្ទន់ជំហរខ្លះ ដើម្បីចូលរួមទប់ស្កាត់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ប៉ុន្តែ បើតាមអ្នកជំនាញអាកាសធាតុ អារ៉ាប៊ី សាអូឌីតសន្យាចូលរួមប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការរីកសាយភាយវាលខ្សាច់ ត្រឹមកម្រិតប្រទេសរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ នៅប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត បានចំណាយលុយបានមកពីការលក់ប្រេងរាប់លានដុល្លារ សម្រាប់យកទៅអភិវឌ្ឍ បង្កើតបច្ចេកវិទ្យា ជួលជំនាញមកពីបរទេស ដើម្បីសម្រេចគម្រោងបង្កើតព្រៃឈើ ក្របបៃតងលើផ្ទៃដីវាលខ្សាច់ ប្រមាណ៧៤លានហិចតា ស្មើនឹងទំហំផ្ទៃដីរបស់ប្រទេសបារាំងទាំងមូល។
អារ៉ាប៊ី សាអូឌីតមានមហិច្ឆតាប្រែក្លាយវាលខ្សាច់រាប់លានហិចតា ឲ្យទៅជាដីវាលបៃតង មានដើមឈើ និងដំណាំដាំដុះ ដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យាដែលជាលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវរាប់ឆ្នាំរបស់រាជាណាចក្រប្រេងមួយនេះ។ នៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ដែលជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងបៃតងនៅតំបន់ដើមបូព៌ា អ្នកជំនាញបានសាកល្បងប្រើបច្ចេកវិទ្យាកែច្នៃច្រោះសម្អាតទឹកលូ ដើម្បីយកទៅស្រោចស្រពដំណាំ។ ដើម្បីប្រែក្លាយដីខ្សាច់ឲ្យទៅជាដីមានជីជាតិឡើងវិញ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានសាកល្បងដោយជោគជ័យការប្រើលាមកសត្វមាន់ ដែលមាននាទីទប់រក្សាសំណើមទឹកក្រោមដី អំណោយផលដល់ការដុះលូតលាស់របស់រុក្ខជាតិ។
បច្ចេកវិទ្យាកែច្នៃរបស់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតមានប្រសិទ្ធភាព ប៉ុន្តែ ពិបាកនឹងអនុវត្តក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ លំដាប់ពិភពលោក ដោយសារបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ ខ្វះការដាក់ទុនវិនិយោគទៅលើគម្រោងបរិស្ថាន ជាទូទៅ៕
ប្រភពព័ត៌មាន ៖ វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI https://www.rfi.fr/kh
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ
